abdülhak şinasi'nin paris'i, bir abdülhak şinasi hisar vardı, sermet sami uysal

Abdülhak Şinasi'nin Paris'i

"Yazık ki Paris kelimesinin şimdi muhayyilemizde bütün manalariyle canlanabileceğini ümid etmiyorum.Ve bu da insana bütün lugat kitaplarının ve hatta en büyük ansiklopedilerin kifayetsizliğini acı acı düşündürüyor.Paris isminin o zamanki genç muhayyilelerdeki manalarını şimdi size nasıl vermeli?O zamanki hürriyet, şiir ve sanat aşıklarının üzerindeki füsunlarını nasıl duyurabilmeli?Bu, uçmuş bir takım rayihaları toplamak istemeğe benzer.O zamanlar dünyanın mühim bir kısmı için Paris'in adeta bir mistiği vardı.Bu, nevileri ayrı kıymetlerle, tıpkı dindarların gönüllerini aydınlatan mukaddes şehirler gibi, Mekke ve Medine gibi, hayalleri nurlara gark eden bir şehirdi.İnsan orada mutlak bir hürriyet içinde tam bir şiir ve sanat hayatı yaşar ve yaşadığına kanardı.Zira gördüğümüz bütün maddiyatı, gıdalandığı bir hamur yaparız.Paris'i, aşkını duyduğıumuz bir vücut ve bir ruh gibi severdik."

"Yahya Kemal, Ecole Libre des Sciences Politiques'e yazılmıştı.Zaten bütün Quartier de açık, hür ve dershaneleri serbest olan bir üniversiteye benzerdi.Bütün kahvehanelerde edebiyat ve sanat bahisleri, güya içkilerin yanında çerezler gibi, eksik olmazdı.Hemen bütün tiyatrolarda edebi piyesler oynanılır, hemen bütün gazeteler edebi başmakaleler basar, doğrudan doğruya edebiyat , tiyatro ve sanat gezeteleri çıkar, tanınmış birçok muharrirler edebiyata dair konferanslar verirlerdi.Hemen her kahvehaneye meşhur bir muharrir, bir sanatkar devam eder, hemen hepsinde muayyen bazı müşterilerin toplantıları birer akademi içtimaına benzerdi.Yine bu kahvehanelerin müdavimleri arasında her milletten birçok ihtilalciler bulunurdu.Fakat içtimai meseleler bugünkü kanlı durumlarına düşmemişlerdi.Hürriyeti imha etmek prensibi henüz makbul sayılmazdı.Söylemek zevkinin yanında, dinlemek zevki de tadılırdı." (Yahya Kemal'e Veda)
---
Çocuk yaşlarda, Tevfik Fikret'in verdiği özel derslerden, Türkçe'nin dilbilgisi kurallarını sağlam bir şekilde öğrenen Abdülhak Şinasi, yine Fransız mürebbiyesinden Fransızca öğrenmeye de dört beş yaşında başlar ve sonra Galatarasay Sultanisi'nde Fransızcasını geliştirip bu dilde gazete, dergi ve özellikle de edebi eserler okuyacak kadar ilerletir...Zaten okulda arkadaşlarıyla oyunlar oynama yerine, edebiyata meraklı birkaç arkadaşıyla, ya birbirlerine yazdıkları şiirleri okurlar ya da okudukları Fransızca kitapları anlatırlar.
...

Abdülhak Şinasi Paris'le ilgili sözlerini, bu şehir için yazdığı şiirle süslüyor.

"Eski Paris
Bir kere daha güzeldi
Bir sentezdi
Biz daha naiftik
Yeni açılıyor
Perde arkamızda yeşil yeşil bütün Türkiye vardı
Vatan vardı, hülyalar içinde İstanbul vardı
Bu paravanın önünde
Paris cabotinage'ı, volupte'si
Sesleriyle Dumas
Nutuklarıyla Jean Moreas
(...) Sarah Bernhardt
Katır koşulu arabasıyla Rojan
Cennet gibi Luxsembourg
Şarkılar, çalgılar içinde Montmartre ki
Daima foires gibidir."

Sermet Sami Uysal
Bir Abdülhak Şinasi Hisar Vardı
Bilge Kültür Sanat Yayınları, Şubat-2016