dünyanın en acayip hayvanı & mossafer

Dünyanın En Acayip Hayvanı - Guido Sgardoli

Mossafer (1974) - Abbas Kiarostami

rüzgarla yoldaş, abbas kiarostami, hamrad ba bad

Abbas Kiarostami, 

hastanede Solmaz Naraghi'den 'Nobahari'yi dinliyor.

...

iki yusufçuk biri dişi biri erkek

birbirlerinin yanından geçiyorlar

meşe ağaçlarının arasında

iki fahişenin öfke dolu karşılaşması

kiliseden çıktıkları vakit

pazar akşamında

birkaç

eski püskü otomobil lastiği

hasta bir köpek

gözcülük yapıyor

bedavaya

deprem

viran etti

karıncaların tahıl deposunu

her yüz elmadan

onu kurtlu

her kurdun payına

on elma düşüyor

küçük elma

kendi etrafında dönüyor

küçük şelalenin dökülmesiyle

sokak köpeği

kuyruk sallıyor

yoldan geçen köre

renkli meyveler

siyah giymiş yas tutanların sessizliğinde

siyah giymiş yas tutanların arasında

çocuk

hurmaya şaşkın şaşkın bakıyor

mezarcı

işe ara veriyor

bir lokma almak için

peynir ve ekmekten

iki günün emeği

örümceğin işi

viran oluyor

yaşlı hizmetçinin sopasıyla

başlıyor

örümcek

bu sefer

ağını örmeye

ipek perdenin üstünde

ay kırılıyor

pencere çerçevesinde

yeni doğmuş bir bebeğin ağlaması

birkaç okul çocuğu

kulaklarını dayamışlardı

terk edilmiş tren raylarına

yalnız bir bostan korkuluğu

başaksız bir yerde

kışın başlangıcı

kuşlar 

oyun oynuyorlar

korkuluğun ellerinin ve başının üstünde

iş sona ermiş

yüz yapraklı iki defter

sivri uçlu bir kurşun kalem

bir yığın nasihat

bir çocuk yolda

ilkokul çocuğu

eski rayda yürüyor

ve acemice taklit ediyor

trenin sesini

rüzgâr

dans etmeye zorluyor

korkuluğun yamalı hırkasını

nevruzun ilk gününde

...

Abbas Kiarostami

Rüzgârla Yoldaş

looking for eric, abbas kiarostami, abc africa belgeselinden

Abbas Kiarostami - ABC Africa (2001)

filmin apaçıklığı, abbas kiyarüstemi, jean-luc nancy

Kiyarüstemi'de kandırmaca bahsi yalnızca hakikate götürür ve görünüşler ise yalnızca bakış ve gerçekliğin bir arada harekete geçirildiği bir tarzın altını çizmek için devreye girer.Tüm 'Yakın Plan' hikayesi ve hatta 'Zeytin Ağaçları Altında' filmi de işte böyle ilerler, orada 'Hayat Devam Ediyor'un gerçekleştirilmesi bakımından gerekli olan belli sayıdaki hile ve kandırmacanın örtüsü kaldırılır, fakat örtünün kaldırılması da yeni bir hikayeye dahil olur.Bu hikaye ise gerçeğin diğer yüzüdür; ilk yüzünden ne daha az, ne de daha fazla gerçektir ve ilkini daima hesaba katmaktadır.
---
Üzerinde bakışın açıldığı şey bir alıp götürmedir -bir sürükleme, bir kaldırıp götürmedir: dünyanın seferber edilmesidir.Her şey yerleştirilmiştir, fakat hiçbir şey yerinde kalmaz.Köyler, yerler, adresler vardır (Yakın Plan'da), fakat onları bulamayız ya da güçlükle bulabiliriz, birbirine karıştırırız.Birisiyle karşılaştığımızda, o bir yerden gelmekte ve bir yere gitmektedir.Fakat bu yerler, b u"oralar", hep erimin dışında, daima yeni bir tepenin diğer tarafında, yeni bir yol dönemecinde kalmaktadır.
...
Bu uzak yerler oldukça uzaktır ve onları görmezden gelmeyelim diye uzaklıkları içinde sert bir biçimde karşımızdadırlar.

Hayat Devam Ediyor varlığın varlık içindeki sebatını ifade eder.Ve bu kaçınılmaz olarak bize Spinoza'yı düşündürür.Fakat Spinoza'da duraklamaya gerek yok.Daha ziyade şunu eklemek gerekir: basitçe bir devamlılık olmayan bu sebat, bu devam etme varlığın kendisinden başka bir şey değildir.Varlık bir şey değildir, varlık şudur: devam ediyor.Varlık devamsız olan anların, olayların, tekilliklerin ve bireylerin ötesinde ya da berisinde değil, fakat çok tuhaf bir biçimde bizzat devamsızlığın içindedir ve devamsızlığı bir süreklilik halinde eritmeksizin şudur: devam ediyor.Ara vermeye devam eder, devamlı olarak devamsızlaşır.Tıpkı filmdeki imgeler gibi.
---
1990'daki yer sarsıntısından birkaç gün sonra, bir adam göç eden bir grubun çadırların altında televizyonda Dünya Kupasını izleyebilmesi için bir anten kurmaktadır.Yönetmen (karakter) ona şöyle sorar: "Böyle günlerde televizyon izlemenin uygun olduğunu düşünüyor musunuz?" Adam şöyle cevap vermektedir: "Aslında ben de yastayım.kız kardeşimi ve üç yeğenimi yitirdim.Ama ne yapabiliriz ki?Kupa dört yılda bir.Kaçırmamak lazım.Hayat devam ediyor."

Filmin Apaçıklığı
Abbas Kiyarüstemi
Jean-Luc Nancy

mossafer & nema-ye nazdik, abbas kiarostami

"Bay Kiyarüstemi'nin "Yolcu"da yaptığı gibi...Tahran'daki futbol maçına gidebilmek için, içinde film olmayan kamerasıyla para karşılığı insanların fotoğraflarını çeken çocuğa benziyorum.Ama uyuyakalıp maçı kaçırmıştı.Ben de maçı kaçırdığımı düşünüyorum."

Nema-ye Nazdik (1990)

zeytin ağaçları altında, abbas kiarostami

“Aslında meseleler basitti.Onları karıştıran, insan ihtirasıydı.”

Oğuz Atay

çare kiyarüstemi, günseli ışık

Jean Luc Nancy, Abbas Kiyarüstemi filmlerini incelediği çalış-masında İranlı yönetmenin dünyasını farklı yönlerden anlamaya çalışıyor. Kiyarüstemi sinemasına güzelleme niteliğindeki kitabın en vurucu bölümü ise sonda yer alan söyleşi.

 
Yaşlı dünyamız hadi neyse de daha gençliğinin baharında diyebileceğimiz, sanatların en küçük kardeşi sinemanın da her şeyi görüp geçirdiği düşüncesine inanmak zor. Hani moda tabirle, insan gerçekten hayret ediyor! Fransız filozof Jean Luc Nancy ise bu şaşırma eşiğini çoktan aşmış ve durumu kabullenmiş görünüyor. Aksi halde, Abbas Kiyarüstemi sinemasına güzelleme niteliğindeki Filmin Apaçıklığı adlı kitabında şu satırlara yer vermezdi: “Artık onunla ilgili bir şeyler keşfetmeyeceksiniz; büyülü fenerin önünde çocuklar gibi şaşıracak da değilsiniz. Zaten çok sayıda sinema türünü ve mitini meydana getirdiniz ve sonra da yıktınız. Sinemanın gerçeklikle ve yanılsamayla, tarihle, rüyayla ya da efsaneyle ilişkisi üzerinde çok çeşitli biçimlerde oynadınız; imge, filmleştirme, filme alma ve montaj teknikleri üzerinde de. Kullanım şekli ve zamanla birlikte, tüm temsil olanaklarını kat ettiniz. Fakat böylelikle artık tam olarak ne temsil üzerine ne de temsili bir bakış olan bir bakışın olanağını da yavaş yavaş ortadan kaldırdınız.”

Minyatür-sinema ilişkisi
Mevlana’nın “Şimdi yeni şeyler söylemek lazım” sözünün bu sözler içindeki muhtemel yerini şimdilik bir yanda tutalım ve Nancy’nin sözlerinin izini sürelim. Başta da dediğimiz gibi, sinemanın çok kısa sayılabilecek bir süre içinde dilini geliştirme arayışı bakımından hızla mesafe aldığı, neredeyse ‘denemedik şey bırakmadığı’ bir gerçek. İşte bu sebeple Nancy, Kiyarüstemi’nin ‘kendiliğinden’ diyebileceğimiz bir bakışın davetçisi olmasını anlamlı ve ayırt edici buluyor. Bakışın cazibedar ısrarlarla davet edildiği değil, çelindiği ve sadece gösterilmek istenen tek bir noktaya odaklandırıldığı -daha basit söylersek resmen manipüle edildiği- bir medium’da bakışın serazat olup gezinmesinin önemi, dikkat çekmek istediği. Bu düşüncesini savunurken de çok isabetli bir biçimde minyatüre işaret ediyor. Gerçi onun işaret sebebi, bir imge benzerliği daha çok. Kiyarüstemi filmlerinin zikzaklı yolları ve tepedeki tek yalnız ağaçlarıyla minyatür görselliği arasındaki benzerlikten bahis açıyor. Bahsin satır aralarında ve Nancy’nin, Kiyarüstemi filmlerinde bakışa sunulan geniş alandaki unsurlardan tek tek bahsedişinde ise minyatürle asıl benzerliği yakalayabilirsiniz; hem de tam yazarın ısrar ettiği ‘bakışın işlevi’ noktasından. Farklı zaman ve mekânları tek satıhta birleştirebilen ve bu esnada gözü yönlendirmeyip her bakışta yeni bir şey görme imkânı veren fakat bu şekilde de gözün, her şeyi bir çırpıda görüp hâkimiyet kuramayacağını hatırlatarak bir göz/bakış terbiyesi sunan minyatürlerle Kiyarüstemi filmlerinin hemen hemen aynı işlevi üstlenen kareleri...

    Sadece görsel yönden değil hikâyeleştirme açısından da kurulabilecek bir paralellik bu. Ama isterseniz buradaki benzetmeyi görsel değil de edebi sanatlardan yapalım. Şöyle diyelim mesela; Yunus’un sözlerinin ilk anda çok basit algılanması fakat aslında derin bir imbikten geçirilip söylenmiş olmasındaki kıymet. Ya da “Zannetme ki şöyle böyle bir söz/ Sen dahi söyle böyle bir söz”deki incecik ayrıntı... Karşılığında mesela Arkadaşın Evi Nerede? filminde, arkadaşının yanlışlıkla kendi çantasına karışan defterini verebilmek için çalmadık kapı bırakmayan Ahmed’in yolculuğu, klasik hikâye anlatımına göre bir neticeye varmaz. Ancak bu, yolculuğu yorumlamamıza engel midir?

    Nancy’nin, bir deneme niyetiyle başlayıp sonradan kitaplaştırdığı çalışma, bu ve buna benzer sorular çevresinde; bakış, gerçeklik, yuvarlanan şey, apaçıklık, saygı gibi başlıklarla ilerliyor. Yönetmenin ‘Koker Üçlemesi’nin ikinci filmi olan Hayat Devam Ediyor’a ayrılan bir bölümün de olduğu kitapta en vurucu kısımsa sondaki mülakat. Zira burada ilginç bir biçimde depremle ilgili filmlerin, Nancy’nin aklına Zilzal suresini getirdiğini, buna mukabil Kiyarüstemi’nin bunu hiç düşünmediğini söylediğini görüyoruz. İşte film yorumlamanın güzel yanı da bu.

Günseli Işık
Zaman Gazetesi

arkadaşımın evi nerede,sepehri,kiarostami

ADRES

'Dostun evi nerede?' diye sordu, günün battığı yerde süvari Gökyüzü biraz duraksadı
Dudağındaki geçici ışık dalını kumların karanlığına bağışladı ve
'Ağaca varmadan
Tanrı'nın rüyasından daha yeşil

Asma dallarının indiği bir sokak var'

Ki orda sadakatin tüyleri kadar mavidir aşk

Erişkinliğin arkasındaki o sokağın taa sonuna kadar başını çevirme

Sonra yalnızlık çiçeğine doğru yönünü değiştirir

İki adım kala güle,

Mitolojik toprağın ölümsüz fıskiyesinde durursun.

Orada yakalar seni şeffaf bir korku.

Gökyüzünün samimi akışında bir hışırtı duyarsın

Bir çocuğu görürsün

Yüksek bir çama çıkmış, 

Işığın yuvasından yavrular toplamaktayken

İşte ona sorarsın;

'Dostun evi nerede?'

Sohrab Sepehri

Çeviri: Faysal Soysal

Film için: http://www.sinegoz.com/iran/arkadasimin-evi-nerede-khane-ye-doust-kodjast/

nema-ye nazdik, abbas kiarostami

"Tahran'daki futbol maçına gidebilmek için, içinde film olmayan kamerasıyla para karşılığı insanların fotoğraflarını çeken çocuğa benziyorum.Ama uyuyakalıp maçı kaçırmıştı. Ben de maçı kaçırdığımı düşünüyorum"