nabi ve yasaklar, fakihler ve sofuların kavgası, ali fuat bilkan

...Bu asırda, bilhassa din adamlarına karşı itibarsızlık ve güvensizliğin başladığı da anlaşılmaktadır.Nâbî'nin tütün yasağını eleştiri biçimi ve ortaya koyduğu tablo, dönemin "ihlas ve samimiyetini yitirmiş dindar"ını da tasvir etmektedir:

Kîse kîse mâl-i yetim
Tütün içmekte degül cürm-i azîm

(Kese kese yenilen yetim malı, sanki tütün kadar büyük bir günah değilmiş gibi!..)

Cem'ider kîse-i mâl-ı enbûh
Tütünün kîsesi andan mekrûh

(Halkın malını keseyle gaspedip biriktirir.Ama tütünün kesesini ondan mekruh görür.)

Dahl ider geh kîseye geh tütüne
Bakar oğlanların ammâ g..üne

(Bazen keseye bazen de tütüne müdahale eder, ama oğlanların g..üne bakmadan vazgeçmez.)

Tütünün zâtını sevmez ammâ
Akçesin alur olınsa da'vâ

(Tütünün kendisini sevmez ama dava olsa ondan dolayı kazandığı parayı alır.)

Dahl ider görse eğer hâtem-i zer
Zerûn ammâ ki girân-veznin sever

(Altın bir yüzük takan erkeği görse hemen müdahale eder.Ama kendisi, altının ağır gelenini sever.)

Gice atlasla kucar mahbûbı
Tutmaz atlas kîseli mektûbı

(Gece, sevgilisini atlas elbiseler içerisinde kucaklar.Ama mekruhtur diye, atlas kesede sunulan mektubu tutmaz.)

Ali Fuat Bilkan
Fakihler ve Sofular Kavgası
17. Yüzyılda Kadızadeliler ve Sivâsîler
İletişim Yayınları