"ve yüzleri unutmaya başlayarak saldırıya geçiyorum
ve bazı yerlerde hiç bulunmadığıma yemin ediyorum."
Philip Larkin, "Kış Sarayı", 1978
...
Askerden döndüğümde yeni Müsteşar Onur Öymen (ben girdiğimde Müsteşar Büyükelçi Özdem Sanberk'ti ve benim zihnimde hep "Müsteşar" sözcüğünün cisimleşmiş hali olarak kaldı) birden fazla dil bilenlerle Enformasyon Dairesi'ni güçlendirmeye karar vermişti.Beni de oraya verdiler.Doğrusu, tüm bir yıl yabancı gazeteleri okuyarak boş oturdum ve boş oturdukça kendimi sorguladım durdum.Godard der ya, "Bir sandalye çekip, boş bir duvara saatlerce bakarsanız, o duvarda yolunda gitmeyen bir şeyler olduğunu düşünmeye başlarsınız," diye, biraz öyle.
(Başlangıç)
...
Mesud Barzani ile Maslak'tan yokuş aşağı inerken gözü Çetin Doğan Kışlası'nın girişindeki tabelaya takıldı.O dönemde Çetin Doğan hapisteydi.Bana dönüp davanın serencamı hakkında bilgi almak istedi.Sonra camdan dışarı boşluğa doğru bakarak, "Çetin Paşa, Türkiye'nin bizim tarafa gönderdiği en nitelikli askerdi.Yalnızca bir general değil, çok iyi diplomattı da" dedi.Verecek yanıtım yoktu, sustum.
...
(Barzani)
...
Caydırıcılık önemli.Eğer belimde silahla masaya oturursam ve siz silahsızsanız, müzakerede elim daha güçlü demektir.Belimde silah olduğunu size ceketimi hafifçe sıyırıp gösterirsem bu bilgi sizin tutumunuzu ve müzakerenin seyrini etkiler.Ya sizin silahsız olduğunuza dair bilgim yanlışsa?İstihbarat bunun için önemli.Pekiyi, silahlı olduğum halde, hiçbir koşulda elim belime gitmiyorsa veya silahı çekip ateşlemeden tekrar yerine koyuyorsam?Muhataplarım "kalıbının adamı değilmiş" diye düşünmeye başlar.Bu da müzakerede istediğim sonucu almamı güçleştirir.
...
Diplomaside iletişim dostluk demek değil.İkinci dünya Savaşı sonunda Patton ile Jukov Berlin'e yarış halinde eşanlı girer.Seramoni sırasında, kadehleri ellerindeyken Patton tercümana "ona bir o.ç. olduğunu söyle" der.Tercüman kekeler.Patton ısrar eder, tercüman çeviriyi yapar.Jukov'un suratı asılır, sert tonda Rusça yanıt verir.Öfke patlamalarıyla tanınan Patton "ne dedi" der.Tercüman yutkunarak "o da sizin bir o.ç. olduğunuzu düşünüyormuş" der.Patton'un gülümsemesi yüzüne yayılır."O zaman iki o.ç. bir arada bu işi halledelim" der.Doğru diplomatik iletişimin temeli tam da budur.
...
Senarto dışına çıkmamak.Buna (benim "guru" kabul ettiğim lisedeki muhterem edebiyat hocam Mişel Tagan'ın tabiriyle) "tablonun üzerine işememek gerekir" de diyebiliriz.Yazılı senaryo içinde doğaçlama hakkınız vardır.Ama senaryoyu yırtıp atmaya kalkarsanız "master plan"a aykırı hareket ederseniz, bir el er veya geç kulağınıza yapışır.
...
Çoktaraflı meşruiyet.Diplomaside bir odanın zeminini boyarkenkapıya doğru gerilemek, kendinizi bir köşeye hapsetmemek esastır.Manevra alanı bırakmak hayatidir.Özellikle bizimki gibiorta sıklet ülkelerin hariciyeleri bunun için akeri müdahalelerde öncelikle uluslararası örgütlerden karar veya destek arar."Uluslararası camia" denildiğinde çoğunlukla akla münhasıran ABD gelir, doğru.Ama bakın Fransa, ABD'nin Suriye'yi vurmasına desteğini açıklarken, bu tür müdahalelerin "ABD başkanının tepesinin atmasına değil, çoktaraflı meşruiyete dayanması gerektiğine" de dikkat çekti.Manevra alanını, Şark kurnazının kıvırma payıyla da karıştırmamak gerekir.
...
(Diplomasi)
...
Yıl sonu geldiğinde şirkete ayrılma kararımı bildirdim...Çocukken ilk kez okuyup halen dahi en sevdiğim Türk yazarların başında gelen Sait Faik, hani Adapazarı'nda babasına ait ambarda çalışırken deneyimini "çucallar gelir, çuvallar gider, benim de ticaretten anladığım budur" diye anlatır ya, herhalde benim de bu işlerden anladığım bu kadardı.Sepil istifa kararımı öğrenip, tepki göstermesine karşılık, yine kendiliğinden girişimde bulunup, ayrılırken de bana belirli bir miktar toplu ödeme yapılmasını da sağlayacaktı.Böylece Erbil sonrası Ankara defterini de nihayet kapatıp, İstanbul'a kendi semtim Dalyan, Fenerbahçe mıntıkasına yıllar sonra temelli geri döndüm.
...
Kendimden çok genç insanlar tanıyıp, onların ne denli ileri gittiklerini ve ne denli hızlı hareket ettiklerini, kısa zaman içine ne denli farklı ve çok deneyim sığdırdıklarını gözlemledim.Yanında benim yaşadıklarımın sözü dahi edilmeyecek büyük acıların, zorlukların, sarsıntıların hatta belki skandalların içinden gelip geçmiş insanların güleç yüzlerini, geleceğe dair iyimserliklerini, mücadeleci dayanışmalarını ama hepsinden önemlisi omurgalarını yitirmediklerine tanıklık ettim.
(Sonrası)
...
Aydın Selcen
Gözden Irakta
İletişim Yayınları, 2019
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder